Gelişen teknoloji ve nüfus artışı beraberinde enerjiye olan ihtiyacı da arttırmaktadır. Bu durum tüketilebilir enerji kaynakları yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının önemini arttırmıştır. Yenilenebilir enerji kaynaklardan biri olan biyogaz, organik atıkların işlenmesi elde edilmektedir. Ülkemizde de son yıllarda biyogaz sektörüne çok ciddi yatırımlar yapılmaktadır. Kurulan tesislerden üretilen enerjinin devlet teşvikli alım garantisi sunuyor olması yatırımcıların ilgisini bu ve benzeri sektörlere yöneltmiştir.
Hızlı gelişen bu sektör birçok işletme problemlerini de beraberinde getirmiştir. Prosese ve biyogaza yabancı kişilerin yönetiminde onlarca tesis verimlilikten çok uzak ve proje değerlerinin altında üretim değerleri ile yola devam etmektedir. Hal böyle olunca yatırımın kendisini geri ödemesi planlanandan çok daha uzun zaman almaktadır.
Yine birçok tesiste; prosese uygun olmayan, gerekli standartları taşımayan, amaca uygun seçilmemiş, hatalı kullanılan yüzlerce ekipman bulunmaktadır. Belirtilen sebeplerden ötürü bu tesislerde periyodik bakım dışında arızalar yaşanmakta ve buna bağlı olarak üretim kayıpları yaşanmaktadır. Sözü çok uzatmadan Türkiye temsilcisi olduğumuz İtalya menşei, Mapro biyogaz blowerlerinde hatalı kullanım sonucu ortaya çıkan arızalardan bahsetmek istiyoruz. Bu yazımızda blower montajında yapılan hatalara bağlı olarak ortaya çıkan problemler üzerinde duracağız. Bir sonraki yazımızda ise biyogaz hattında yapılan hatalara bağlı olarak ortaya çıkan problemlere değineceğiz.
Bilindiği üzere gerek santrifüj gerekse roots blowerler, transfer esnasında gövde içinde sıkıştırarak gazı basınçlandırmaktadır. Fan/Lobe ile gövde arasında sıkışan gazın sıcaklık değeri de (∆T) yükselmektedir. Blower devri, akışkan giriş sıcaklığı, proses basıncına bağlı olarak ∆T değeri değişmektedir. Aşağıdaki görsellerde bir proje kapsamında üretici tarafından seçilen biyogaz blower modelinin değerleri paylaşılmıştır. Görüleceği üzere 45°C de blowere giren biyogaz, 85°C ile blowerden çıkmakta ve ∆T 40°C olmaktadır.
Görselleri incelemeye devam ettiğimizde biyogaz hattında yaşanacak olası basınç dalgalanmalarında bloweri korumak için kullanılan güvenlik valfinin, biyogaz çıkış hattından tekrar emiş hattına saplandığı görülmektedir. Gaz motorlarının beslemesinde kullanılan biyogaz blowerleri için bu montaj dizaynı kesinlikle hatalı bir montaj dizaynı olmuştur. Bu dizayn sonucunda, hattaki basınç değerinin yükseldiği anlarda güvenlik valfi açılacak ve 85°C sıcaklığa ulaşan biyogazı tekrar blower emiş ağzına verecektir. Normal giriş sıcaklığından daha yüksek sıcaklık değerine ulaşan gaz, blower içinde tekrar ısınacak ve çok daha yüksek bir sıcaklık değeri ile blowerden çıkacaktır. Çıkış basıncında yaşanacak dalgalanma sıklığı ve süresine bağlı olarak blower gövdesinin aşırı ısıya bağlı olarak yanması kaçınılmaz bir sondur. Yine güvenlik valf ayarının doğru yapılmamış olması veya arızası durumlarında benzer sonuçla karşılaşılacaktır.
Bu gibi hatalara bağlı problemler yaşamamak için yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Yukarıda bahsedilen küçük dizayn hataları çok yüksek enerji ve iş kaybına sebep olmaktadır. Planlı bakımlar dışında durmaya tahammülü olmayan bu tesislerde ekipman bazlı problem yaşamamak için yetkili servisler ile görüşerek sağlıklı çalıştıklarından emin olmak gerekmektedir.
Yazar hakkında